آیا تا به حال تجربه کرده‌اید که گرما موجب بی‌حالی، گیجی یا حتی از دست دادن هوشیاری شما شود؟ بسیاری از ما این وضعیت را با عنوان گرمازدگی می‌شناسیم؛ اما آیا هر نوع آسیب ناشی از گرما را می‌توان به عنوان گرمازدگی دسته‌بندی کرد؟ علائم آن چیست و چگونه باید این حالت را درمان کرد؟ برای دریافت پاسخ به این سؤالات، با ما همراه باشید.
ابتدا باید توجه داشته باشید که گرمازدگی یک وضعیت جدی و مهم به شمار می‌آید. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن دچار افزایش دمای غیرطبیعی شود، عمدتاً به دلیل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض حرارت یا فعالیت بدنی شدید.
گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی یکی از شدیدترین انواع آسیب‌های ناشی از گرما محسوب می‌شود و به عنوان یک وضعیت پزشکی اورژانسی تلقی می‌گردد. این عارضه می‌تواند خطراتی جدی به همراه داشته باشد و در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است به اعضای داخلی بدن آسیب برساند و حتی منجر به فوت شود. گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که دمای بدن به ۴۰ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر افزایش یابد.
انواع گرمازدگی
گرمازدگی ناشی از فعالیت شدید بدنی
این نوع گرمازدگی عمدتاً جوانان و افراد سالمی را که در شرایط گرم اقدام به انجام ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی شدید می‌کنند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوارض این وضعیت به سرعت تشدید شده و نیازمند مداخله فوری پزشکی است.
گرمازدگی کلاسیک
این شکل از گرمازدگی معمولاً افراد مسن، کودکان و بیماران با مشکلات پزشکی زمینه‌ای را دچار مشکل می‌سازد. گرمازدگی کلاسیک به علت کم‌آبی بدن و افزایش دمای محیط ایجاد می‌شود.
تفاوت بین گرمازدگی و گرما گرفتگی
گرمازدگی و گرما گرفتگی هر دو تحت دسته‌های هایپرترمی قرار دارند. در صورت عدم درمان، گرما گرفتگی می‌تواند به حالت خطرناک‌تر یعنی گرمازدگی تبدیل شود. از جمله علائم گرما گرفتگی می‌توان به سرگیجه، سردرد، تهوع و گرفتگی عضلات اشاره کرد. روش‌های درمانی برای این وضعیت شامل کاهش دمای محیط و بدن، استراحت مناسب و تأمین هیدراتاسیون کافی است.
عوامل اصلی گرمازدگی
گرمازدگی به وضعیت خطرناکی اشاره دارد که در اثر افزایش قابل توجه دمای بدن ایجاد می‌شود. در زیر، علائم کلیدی این شرایط شرح داده شده‌اند:
- افزایش دمای بدن: دمای بدن ممکن است به 40 درجه سانتی‌گراد یا بیشتر برسد. اندازه‌گیری دقیق دما باید با استفاده از دماسنج رکتالی انجام شود و این فاکتور، اصلی‌ترین نشانه گرمازدگی است.
- تغییرات در حالت ذهنی یا رفتاری: همراه با گرمازدگی، فرد ممکن است سردرگمی، تحریک‌پذیری، صحبت‌های نامفهوم یا حتی تشنج و کما را تجربه کند.
- تغییرات عرق کردن: در مواردی که گرمازدگی ناشی از هوای گرم باشد، پوست فرد گرم و خشک خواهد شد؛ اما وقتی آن ناشی از ورزش شدید باشد، پوست ممکن است کمی مرطوب باقی بماند.
- تهوع و استفراغ: افراد مبتلا به گرمازدگی ممکن است ابتدا احساس تهوع داشته باشند و سپس اقدام به استفراغ کنند.
- قرمزی پوست: افزایش دمای بدن می‌تواند منجر به قرمز شدن تدریجی پوست گردد.
- تنفس سریع: فاصله بین دم و بازدم کاهش پیدا کرده و الگوی تنفس شبیه نفس نفس زدن پس از فعالیت بدنی شدید خواهد بود.
- ضربان قلب سریع: ضربان قلب نیز معمولاً تحت تأثیر فشار حرارتی قرار گرفته و به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
- سردرد: بیماران اغلب گزارش می‌دهند که دردهای شدید سر را تجربه کرده‌اند.
- فقدان هوشیاری (غش): یکی از اولین نشانه‌ها ممکن است غش کردن باشد که ناشی از کاهش موقت جریان خون به مغز است.
- عدم تعریق: علی‌رغم وجود هوای گرم، تعریق متوقف شده و پوست فرد خشک باقی می‌ماند.
چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از گرمازدگی به مراتب مؤثرتر از درمان آن است؛ بنابراین، اقدامات زیر را برای جلوگیری از بروز این وضعیت اتخاذ نمایید:
- استفاده از لباس مناسب: توصیه می‌شود که لباس‌های سبک و گشاد بپوشید. در صورت مراجعه به مناطق گرمسیری یا بیابانی، انتخاب لباس‌هایی با ظرفیت تهویه هوا ضروری است.
- محافظت در برابر آفتاب‌سوختگی: جهت کاهش تأثیرات منفی تابش خورشید، استفاده از کرم ضد آفتاب، کلاه پهن، چتر تابستانی و عینک آفتابی اهمیت دارد.
- حفظ هیدراسیون: نوشیدن مقدار کافی مایعات، به ویژه آب، بسیار مهم است. همچنین باید از مصرف نوشیدنی‌هایی نظیر الکل و کافئین که می‌توانند باعث کاهش آب بدن شوند پرهیز کنید.
- استراحت‌های منظم: بهتر است در ساعات گرم روز فعالیت‌های شدید جسمانی را محدود کرده و به مکان‌های خنک منتقل شوید تا فشار بر روی بدن کاهش یابد.
- انطباق تدریجی با دماهای بالا: ورود ناگهانی به محیط گرم ممکن است موجب شوک به بدن شود؛ لذا پیشنهاد می‌شود سرعت انطباق خود با دماهای بالاتر را افزایش دهید.
- اجتناب از ترک افراد یا حیوانات خانگی در خودروهای پارک شده: این نکته ضروری به ویژه برای کودکان و حیوانات خانگی حائز اهمیت است؛ چرا که دمای داخل خودرو سریعاً افزایش یافته و شرایط خطرناکی ایجاد می‌کند.
بیماری‌های ناشی از گرما را به طور جدی مورد توجه قرار دهید.
گرمازدگی یک مشکل بسیار مهم و خطرناک است که نیازمند درمان فوری می‌باشد. با شناسایی دقیق علائم و نشانه‌ها، ارائه کمک‌های اولیه در زمان مناسب و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌توانید از بحرانی شدن وضعیت جلوگیری کنید. تلاش برای پیشگیری از بروز گرمازدگی ضروری است و در صورت مشاهده هرگونه علامت مرتبط، سریعاً اقدام نمایید. در نهایت، اگر علائم شدت یابد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
