دیابت نوع 2 چیست و چه علائم و عوارضی دارد؟

دیابت نوع 2 زمانی رخ می‌دهد که بدن شما قادر به استفاده مؤثر از انسولین نیست.  این مشکل معمولا به عدم کنترل مناسب قند خون منجر می‌شود. بدون درمان و مدیریت صحیح، این بیماری می‌تواند عوارض جدی از جمله مشکلات قلبی، بیماری‌های کلیوی، و خطر سکته به همراه داشته باشد. علائم دیابت نوع 2 ممکن است شامل تشنگی مفرط، نیاز به دفع مکرر ادرار، خستگی و کاهش وزن غیرمنتظره باشد. برای تشخیص دقیق، آزمایش‌های قند خون و تست‌های دیگر توسط پزشک ضروری است. کنترل این بیماری از طریق تغییرات سبک زندگی، مصرف داروها، و پیگیری منظم درمان، می‌تواند به مدیریت بهتر قند خون و کاهش خطر عوارض آن کمک کند.

دیابت نوع 2 چیست؟

دیابت نوع 2 (T2D) یک بیماری مزمن است که با افزایش مداوم سطح قند خون (هیپرگلیسمی) مشخص می‌شود. سطح قند خون سالم معمولاً بین 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) است. در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، این سطح معمولاً 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر خواهد بود.

دیابت نوع 2 به دلیل عدم توانایی پانکراس در تولید انسولین کافی، یا به علت استفاده ناکافی بدن از انسولین، یا ترکیبی از هر دو، ایجاد می‌شود. انسولین هورمونی است که به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. در دیابت نوع 2، بدن نمی‌تواند به درستی از انسولین استفاده کند و این موضوع،  منجر به تجمع قند در خون می‌شود.

این بیماری با دیابت نوع 1 تفاوت دارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به پانکراس حمله کرده و باعث کاهش شدید تولید انسولین می‌شود.  یعنی در دیابت نوع 1، تولید انسولین به شدت کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود، در حالی که در دیابت نوع 2، مشکل بیشتر به عدم استفاده صحیح از انسولین مربوط می‌شود.

دیابت نوع 2 چقدر شایع است؟

دیابت نوع 2 بسیار شایع است و تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند. در ایالات متحده، بیش از 37 میلیون نفر به دیابت مبتلا هستند که معادل حدود یک نفر از هر 10 نفر می‌شود. حدود 90 تا 95 درصد از این افراد، مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. در سطح جهانی، تخمین‌ها نشان می‌دهد که دیابت نوع 2 حدود 6.3 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری بیشتر بزرگسالان بالای 45 سال را درگیر می‌کند، اما افراد جوان‌تر از 45 سال نیز می‌توانند به دیابت نوع 2 دچار شوند.

مراحل دیابت نوع 2

محققان دیابت نوع 2 را به چهار مرحله مختلف تقسیم کرده‌اند که هر کدام ویژگی‌ها و پیامدهای خاص خود را دارند:

شناخت و درک این مراحل می‌تواند به شناسایی زودهنگام دیابت و مدیریت مؤثر آن کمک کند. رعایت سبک زندگی سالم و پیگیری منظم با پزشک می‌تواند به کاهش خطر پیشرفت به مراحل جدی‌تر کمک کند.

علائم دیابت نوع 2

علائم دیابت نوع 2 به طور تدریجی و آهسته ظاهر می‌شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش تشنگی (پلی‌دیپسی): احساس تشنگی شدید و مداوم.
• افزایش دفعات ادرار: نیاز به ادرار کردن بیشتر از معمول.
• احساس گرسنگی بیش از حد: گرسنگی مداوم و غیرعادی.
• خستگی: احساس خستگی و ضعف عمومی.
• بهبود آهسته بریدگی‌ها یا زخم‌ها: زمان طولانی برای بهبود جراحات کوچک.
• گزگز یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها: احساس سوزش یا بی‌حسی در اندام‌ها.
• تاری دید: مشکلات بینایی و تاری دید.
• پوست خشک: خشکی و ترک خوردن پوست.
• کاهش وزن غیرقابل توضیح: کاهش وزن بدون دلیل واضح.
• عفونت‌های مکرر: این عارضه در بین زنان شایع است و امکان دارد همراه با عفونت‌های قارچی واژن یا عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs) مشاهده شود.

دیابت نوع 2 به طور معمول به تدریج توسعه می‌یابد و ممکن است بسیاری از افراد بدون آنکه متوجه شوند به آن دچار شوند. از این رو، مهم است که با مشاهده هر یک از این علائم، به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش‌های لازم انجام شده و در صورت نیاز، روند درمان مناسب آغاز شود. زیرا تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح  این بیماری، می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی آن کمک کند. این علائم می‌تواند به دلیل مشکلاتی مانند گرما زدگی نیز رخ داده باشد. بنابراین، شناخت دقیق علت عارضه بسیار مهم است.

چه چیزی باعث دیابت نوع 2 می‌شود؟

دیابت نوع 2 به طور عمده ناشی از مقاومت به انسولین است. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ماهیچه‌ای، چربی و کبد به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود و برای تنظیم سطح قند خون حیاتی است. در شرایطی که بدن نتواند به درستی به انسولین پاسخ دهد، پانکراس مجبور است انسولین بیشتری تولید کند تا بتواند سطح بالای قند خون را کنترل کند.

این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش غیرطبیعی سطح انسولین در خون (هیپرانسولینمی) شود. اگر سلول‌ها به میزان زیادی نسبت به انسولین مقاوم شوند و پانکراس نتواند به اندازه کافی انسولین تولید کند، نهایتاً دیابت نوع 2 بروز می‌کند. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد مقاومت به انسولین نقش داشته باشند، از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• ژنتیک: پیشینه خانوادگی و ژنتیک می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد.
• چربی اضافی بدن: تجمع چربی، به ویژه در ناحیه شکم و اطراف اعضای داخلی (چربی احشایی)، می‌تواند به مقاومت به انسولین کمک کند.
• عدم تحرک بدنی: نداشتن فعالیت بدنی منظم و کافی می‌تواند به بروز دیابت نوع 2 منجر شود.
• رژیم غذایی نامناسب: مصرف مکرر غذاهای بسیار فرآوری‌شده، پرکربوهیدرات و چربی‌های اشباع شده، احتمال این بیماری را افزایش می‌دهد.
• داروها: استفاده طولانی‌مدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها می‌تواند به مقاومت به انسولین منجر شود.
• اختلالات هورمونی: مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید و سندرم کوشینگ.
• استرس مزمن و کمبود خواب: استرس مداوم و خواب ناکافی می‌تواند به توسعه مقاومت به انسولین کمک کند.

درک این عوامل و مدیریت آن‌ها، می‌تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 و کنترل بهتر آن کمک کند.

عوامل خطر دیابت نوع 2 چیست؟

عوامل خطر دیابت نوع 2 می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• سابقه خانوادگی: اگر والدین بیولوژیکی، خواهر یا برادر شما دیابت نوع 2 داشته باشند.
• سن: افرادی که بزرگ‌تر از 45 سال هستند.
• اضافه وزن یا چاقی: اگر شاخص توده بدنی (BMI) شما بیشتر از 25 باشد.
• کم تحرکی: کسانی که کمتر از سه بار در هفته فعالیت بدنی دارند.
• پوشش نژادی یا قومی: سیاه‌پوستان، اسپانیایی‌تبارها، بومیان آمریکایی، آسیایی‌های آمریکایی یا ساکنان جزایر اقیانوس آرام.
• دیابت بارداری: افرادی که در دوران بارداری دیابت بارداری داشته‌اند.
• فشار خون و کلسترول بالا: داشتن فشار خون بالا و/یا سطح کلسترول بالا.
• پیش‌دیابت: افرادی که دارای شرایط پیش‌دیابت هستند.
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): زنانی که به این سندرم مبتلا هستند.

با توجه به اینکه علائم دیابت نوع 2 معمولاً به آرامی ظاهر می‌شوند، مهم است که اگر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. پزشک غربالگری‌هایی مانند آزمایش‌های قند خون را انجام می‌دهد، تا دیابت را در مراحل اولیه تشخیص دهد. سپس راهکار درمانی مناسب را برای درمان بیماری به فرد پیشنهاد خواهد کرد.

تشخیص و آزمایشات دیابت نوع 2

برای تشخیص دیابت نوع 2، پزشک معمولا از آزمایش‌های خون زیر استفاده  می‌کند:

• آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا: این آزمایش سطح قند خون شما را بررسی می‌کند و معمولاً باید پس از هشت ساعت ناشتایی (غیر از آب) انجام شود. نتیجه 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر، نشان‌دهنده دیابت است.
• آزمایش تصادفی گلوکز پلاسما: این آزمایش قند خون شما را در هر زمانی بدون نیاز به ناشتایی اندازه‌گیری می‌کند. نتیجه 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر، نشان‌دهنده دیابت است.
• تست A1C: این تست میانگین سطح قند خون شما را در دو تا سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. نتیجه 6.5 درصد یا بالاتر، نشان‌دهنده دیابت است.

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون آنتی‌بادی تجویز کند تا تعیین کند آیا به دیابت نوع 1 مبتلا هستید یا دیابت نوع 2 را دارید.

درمان دیابت نوع 2 چیست؟

مدیریت دیابت نوع 2 (T2D) به طور کلی نیازمند همکاری نزدیک با تیم مراقبت‌های بهداشتی است و می‌تواند شامل مجموعه‌ای از رویکردهای خاص پزشکی باشد. این تیم ممکن است شامل پزشک مراقبت‌های اولیه (PCP) یا متخصص غدد، متخصص تغذیه، چشم‌پزشک و دندانپزشک باشند. علاوه بر این، اعضای خانواده و دیگر افراد مهم زندگی شما نیز می‌توانند نقش حمایتی در درمان این عارضه داشته باشند. مدیریت T2D ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما اقدامات شما برای بهبود سلامتتان ارزشمند است. ویژگی‌های اصلی مدیریت دیابت نوع 2 شامل موارد زیر است:

• تغییرات سبک زندگی: مانند افزایش فعالیت بدنی و تنظیم رژیم غذایی.
• پایش قند خون: برای نظارت بر تأثیر درمان و تغییرات در سطح قند خون.
• دارو: ممکن است برای کنترل بهتر قند خون به دارو نیاز باشد.

در ادامه این روش‌ها را به طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار داده‌ایم.

ورزش و دیابت نوع 2

ورزش منظم برای همه مهم است، و برای افرادی که دیابت دارند، اهمیت بیشتری دارد. ورزش می‌تواند به کاهش سطح قند خون، سوزاندن کالری، بهبود جریان خون و فشار خون، افزایش انرژی و تقویت خلق و خو و کمک به مدیریت استرس کمک کند. توصیه می‌شود که پیش از آغاز هر برنامه ورزشی، به‌ویژه اگر انسولین مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید. زیرا هدف این است که حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته داشته باشید.

رژیم غذایی دیابت نوع 2

تغذیه مناسب برای درمان دیابت نوع 2، شامل خوردن غذاهای مغذی از همه گروه‌های غذایی به میزان معین است. غذاهایی که به حفظ سطح قند خون کمک می‌کنند عبارت‌اند از:

• پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و بوقلمون.
• سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند بروکلی، لوبیا سبز، و خیار.
• چربی‌های سالم مانند آووکادو، آجیل و روغن زیتون.
• کربوهیدرات‌های پیچیده مانند لوبیا، توت‌ها، سیب‌زمینی شیرین و نان سبوس‌دار.

پایش قند خون

پایش منظم قند خون برای ارزیابی عملکرد درمان و مدیریت دیابت ضروری است. اطلاعات به‌دست‌آمده از پایش قند خون می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های روزانه در مورد غذا، فعالیت بدنی و دوز دارو کمک کند. دو روش اصلی برای پایش قند خون در خانه شامل استفاده از گلوکز متر و مانیتور مداوم قند (CGM) هستند.

داروهای دیابت نوع 2

پزشک ممکن است مصرف دارو را علاوه بر تغییرات سبک زندگی برای مدیریت دیابت نوع 2 توصیه کند. این داروها شامل موارد زیر است:

• داروهای خوراکی دیابت: مانند متفورمین که به مدیریت سطح قند خون کمک می‌کند.
• GLP1 و آگونیست‌های دوگانه GLP1/GIP: داروهای تزریقی که می‌توانند به کنترل قند خون و درمان چاقی کمک کنند.
• انسولین: که به کاهش مستقیم سطح قند خون کمک می‌کند و انواع مختلفی دارد.
• سایر داروها: برای مدیریت شرایط همزیستی مانند فشار خون و کلسترول بالا.

برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و دریافت مشاوره شخصی، همیشه به پزشک یا تیم مراقبت‌های بهداشتی خود مراجعه کنید.

عوارض دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 می‌تواند بر روی بسیاری از اندام‌های حیاتی بدن تأثیر بگذارد و مشکلات جدی ایجاد کند. کنترل و مدیریت مناسب قند خون، می‌تواند به کاهش خطر بروز این عوارض کمک کند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

همه افراد دیابتی درگیر این عوارض جانبی نمی‌شوند.

پیشگیری از دیابت نوع 2

انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند. اگر در معرض خطر هستید یا پیش دیابت دارید، تغییرات در سبک زندگی می‌تواند پیشرفت بیماری را کند یا متوقف کند. موارد کلیدی جهت پیشگیری از این بیماری عبارتند از:

• خوردن غذاهای سالم: انتخاب غذاهایی با چربی و کالری کمتر و فیبر بالاتر، مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل.
• فعالیت بدنی: هدف قرار دادن حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط تا شدید، مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، دویدن یا شنا.
• کاهش وزن: از دست دادن و حفظ کاهش وزن متوسط می‌تواند به تأخیر انداختن پیشرفت از پیش دیابت به دیابت نوع 2 کمک کند. کاهش 7 تا 10 درصد وزن بدن برای افراد با پیش دیابت می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد.
• اجتناب از نشستن طولانی مدت: سعی کنید هر 30 دقیقه یک بار بلند شوید و حداقل چند دقیقه حرکت کنید تا خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کاهش یابد.

برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند، داروی متفورمین برای کاهش این خطر تجویز می‌شود. این موضوع به‌ویژه برای افراد مسن و چاق که قادر به کاهش قند خون با تغییرات سبک زندگی نیستندف صادق است.

سخن پایانی

دیابت نوع 2 بیماری مزمنی است که به دلیل مقاومت به انسولین و اختلال در تنظیم قند خون ایجاد می‌شود. این بیماری به طور معمول با مقاومت به انسولین آغاز می‌شودشده و منجر به پیش‌دیابت و در نهایت دیابت نوع 2 خواهد شد. علائم این بیماری شامل افزایش تشنگی، تاری دید و بی‌حسی در اندام‌ها است. اگر دیابت کنترل نشود، می‌تواند به عوارض جدی مانند آسیب به چشم‌ها، کلیه‌ها، و اعصاب و بیماری قلبی و سکته منجر شود. پیشگیری و مدیریت دیابت با تغییرات سبک زندگی، نظارت بر قند خون و مصرف داروهای مناسب امکان‌پذیر است و مشاوره منظم با پزشک داخلی، برای کاهش خطر عوارض و بهبود کیفیت زندگی ضروری خواهد بود.

منابع:

• American Diabetes Association
• Mayo Clinic.
• WHO

سؤالات متداول

دیابت نوع یک چیست و چگونه با دیابت نوع ۲ متفاوت است؟

دیابت نوع یک نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده حمله می‌کند و باعث کمبود انسولین می‌شود. این بیماری معمولاً در سنین پایین‌تر شروع می‌شود و نیاز به انسولین روزانه برای کنترل قند خون دارد. در مقابل، دیابت نوع ۲ بیشتر در بزرگسالان ایجاد می‌شود و به دلیل مقاومت به انسولین و کمبود نسبی انسولین در بدن به وجود می‌آید.

آیا دیابت بی مزه همان دیابت نوع ۲ است یا تفاوت‌هایی با آن دارد؟

دیابت بی مزه، نوعی اختلال است که با مشکلات در تنظیم مایع بدن و تعادل آب در بدن مرتبط است و به طور کلی با دیابت نوع ۲ که به مدیریت قند خون مرتبط است، تفاوت دارد. دیابت بی مزه و دیابت نوع ۲ علل و علائم متفاوتی دارند.

داروی دیابت نوع ۲ چیست و چگونه به کنترل قند خون کمک می‌کند؟

داروی دیابت نوع ۲ ممکن است شامل متفورمین، سولفونیل‌اوره‌ها، و آگونیست‌های GLP-1 باشند. این داروها به کاهش سطح قند خون از طریق افزایش حساسیت به انسولین، کاهش تولید گلوکز در کبد، یا افزایش ترشح انسولین کمک می‌کنند.

علائم دیابت نوع ۲ چه هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد؟

علائم دیابت نوع ۲ شامل افزایش تشنگی، تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، و بهبود آهسته زخم‌ها است. برخی افراد شاید این علائم را تجربه نکنند، بنابراین غربالگری منظم قند خون برای شناسایی زودهنگام بیماری مهم است.

آیا خربزه و دیابت نوع ۲ با یکدیگر سازگاری دارند و مصرف خربزه بر قند خون تأثیر می‌گذارد؟

خربزه به دلیل محتوای قند طبیعی خود می‌تواند بر قند خون تأثیر بگذارد، اما مصرف معتدل آن به طور کلی مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای مدیریت دیابت نوع ۲، مهم است که مقدار و زمان مصرف خربزه را با توجه به توصیه‌های متخصص تغذیه تنظیم کنید.

آیا دیابت نوع ۲ درمان دارد و چگونه می‌توان این بیماری را به طور مؤثر مدیریت کرد؟

دیابت نوع ۲ قابل درمان نیست، اما با تغییرات در سبک زندگی، داروها، و نظارت منظم بر قند خون می‌توان آن را به خوبی مدیریت کرد.

میزان قند خون در دیابت نوع ۲ چه باید باشد و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟

میزان قند خون در دیابت نوع ۲ باید در محدوده‌ای که توسط پزشک تعیین شده است نگه داشته شود، معمولاً قند خون ناشتا بین 70 تا 130 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و قند خون بعد از غذا کمتر از 180 میلی‌گرم در دسی‌لیتر. کنترل قند خون شامل استفاده منظم از داروها، پیروی از رژیم غذایی مناسب، و نظارت منظم بر سطح قند خون است.