کتاب «اقتصاد روایی» نوشتهی رابرت جی. شیلر، یکی از آثار ماندگار در مرز میان اقتصاد، روانشناسی و علوم اجتماعی است. شیلر در این کتاب دیدگاهی تازه ارائه میدهد که نگاه سنتی اقتصاد را به چالش میکشد. تا پیش از او، اقتصاددانان بیشتر به دادهها، مدلهای ریاضی و شاخصهای آماری تکیه میکردند تا رفتار بازار و روندهای اقتصادی را توضیح دهند. اما شیلر معتقد است برای فهم واقعیت اقتصاد، تنها عدد و نمودار کافی نیست؛ باید داستانها، باورها و روایتهایی را که در ذهن مردم شکل میگیرد هم بررسی کنیم. او میگوید روایتها همانند ویروس در میان مردم پخش میشوند، از دهان به دهان میچرخند و میتوانند تصمیمهای اقتصادی میلیونها نفر را تغییر دهند.
شیلر توضیح میدهد که بسیاری از تحولات بزرگ اقتصادی از رونقهای ناگهانی بازار سهام گرفته تا بحرانهای مالی و سقوطهای بزرگ نه فقط نتیجهی سیاستهای اقتصادی یا شرایط عرضه و تقاضا، بلکه محصول روایتهایی هستند که جامعه دربارهی موفقیت، ترس، نوآوری یا حتی شکست تعریف میکند. او مفهوم «اقتصاد روایی» را برای توصیف این پدیده به کار میبرد: دانشی که بررسی میکند چگونه داستانها و باورهای جمعی میتوانند بر چرخههای اقتصادی تأثیر بگذارند و حتی آنها را شکل دهند. به بیان دیگر، این کتاب میگوید همانقدر که نمودارها و اعداد بر رفتار ما اثر میگذارند، روایتها و احساسات نیز در پسزمینهی ذهن ما در حال هدایت تصمیمهای اقتصادیاند.
دلیل توصیه به مطالعهی این کتاب در همین نکته نهفته است: شیلر به ما نشان میدهد که روایتها فقط بازتاب شرایط اقتصادی نیستند، بلکه خودشان موتور محرک تغییرات اقتصادی محسوب میشوند. او با مثالهایی تاریخی از بحران ۱۹۲۹، تب بیتکوین، حباب مسکن و حتی تأثیر رسانهها بر اقتصاد، ثابت میکند که روایتها میتوانند سرعت انتشار ایدهها و تصمیمات اقتصادی را چند برابر کنند. وقتی داستانی دربارهی «سریع ثروتمند شدن» یا «ترس از سقوط» در جامعه فراگیر شود، اثر آن میتواند از هر سیاست پولی یا مالی قویتر باشد.
اشتراک گذاری در: